Tytuł: "Spray na potwory. Jak unikać pułapek myślowych"
Autor:
Wydawnictwo: Feeria
Ilość stron: 280
Data wydania: 25-09-2024
Moja ocena: 7/10
Woo-Kyoung Ahn, profesor
psychologii i dyrektor Thinking Lab na Uniwersytecie Yale, w swojej książce
przybliża temat pułapek myślowych – błędów poznawczych, które wpływają na nasze
postrzeganie rzeczywistości i podejmowanie decyzji. Autorka objaśnia, jak
działają mechanizmy takie jak efekt biegłości, czyli skłonność do uznawania
informacji za prawdziwe tylko dlatego, że są nam znane i łatwe do przyswojenia,
oraz efekt potwierdzenia, który sprawia, że dostrzegamy przede wszystkim te
fakty, które wzmacniają nasze przekonania, ignorując sprzeczne dowody. Porusza
również temat wnioskowania przyczynowego, które bywa zawodne, oraz efektu
przykładów, przez który pojedyncze, jaskrawe przypadki mogą prowadzić do
błędnych ogólnych wniosków. Przygląda się także skłonności do koncentrowania
się na negatywnych zjawiskach, błędnej interpretacji faktów czy założeniu o
istnieniu wspólnej perspektywy – złudnemu przekonaniu, że inni ludzie automatycznie
rozumieją nasze myśli i intencje.
Każde z tych zagadnień autorka
ilustruje licznymi przykładami z życia codziennego oraz wynikami eksperymentów
psychologicznych, co sprawia, że książkę czyta się z dużym zainteresowaniem.
Niestety, zabrakło mi wyraźnych podsumowań na końcu rozdziałów i wyodrębnionych
najważniejszych wniosków – przydałyby się chociaż ramki podkreślające kluczowe
informacje. Odpowiedzi na pytania, jak unikać błędów myślowych, trzeba wyłuskać
samodzielnie, co wymaga uważnej lektury i robienia notatek.
Tytuł książki odnosi się do
wydarzenia z życia autorki – gdy jej pięcioletni syn bał się potworów,
napełniła butelkę ze spryskiwaczem wodą i przekonała go, że to „spray na
potwory”. Dziecko uwierzyło w jego skuteczność i przestało się bać. To
doskonały przykład działania efektu przekonania – gdy coś wydaje nam się
logiczne i skuteczne, przyjmujemy to za prawdę, nawet jeśli nie ma to podstaw
naukowych. Podobnie działają nasze błędy poznawcze: przywiązujemy się do
własnych przekonań, ignorując fakty, które mogłyby je podważyć.
Jednym ze sposobów na unikanie
pułapek myślowych jest zdystansowanie się do sytuacji i spojrzenie na nią z
innej perspektywy. Warto również pamiętać, że pojedyncze przykłady często
wprowadzają w błąd, a rzetelniejszy obraz rzeczywistości uzyskujemy dopiero
wtedy, gdy analizujemy większą ilość danych – to właśnie istota prawa wielkich
liczb. Skrajne wyniki i wyjątkowe zdarzenia również mają tendencję do
powracania do normy, co tłumaczy zjawisko regresji do średniej. Świadome
podejmowanie decyzji wymaga także elastyczności w myśleniu i aktualizowania
swoich przekonań w oparciu o nowe informacje, zgodnie z twierdzeniem Bayesa,
które podpowiada, by każdą nową obserwację zestawiać z wcześniejszymi danymi i
odpowiednio ważyć jej znaczenie.
Jedną z częstszych pułapek
myślowych jest również założenie o istnieniu wspólnej perspektywy – często
zakładamy, że inni rozumieją nasze intencje i myśli tak samo jak my, co
prowadzi do licznych nieporozumień. W rzeczywistości każdy postrzega świat
inaczej, co wyjaśnia kognitywna teoria umysłu – zdolność do rozumienia, że inni
ludzie mają własne przekonania i doświadczenia, które mogą znacząco różnić się
od naszych.
W epilogu autorka podkreśla, jak
ważna jest uczciwość wobec siebie – zarówno unikanie nadmiernej pewności
siebie, jak i lekceważenia własnych ograniczeń. Świadomość pułapek myślowych
pozwala nie tylko uniknąć manipulacji, ale także sprawiedliwiej traktować
innych, rezygnując z uprzedzeń i pochopnych osądów. Choć książce brak struktury
typowego poradnika, a podsumowania mogłyby ułatwić przyswajanie treści, to
wartościowa pozycja dla każdego, kto chce lepiej rozumieć własne procesy
myślowe i świadomie unikać błędów poznawczych.
Tekst i zdjęcie: Anna Dyczko, Międzyczas
https://linktr.ee/annadyczko_mczas
https://www.facebook.com/M-czas-103770337714212
https://www.instagram.com/annadyczko_mczas
https://www.wattpad.com/user/AnnaDyczko
https://www.tiktok.com/@anna_dyczko
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz