Międzyczas: Helena Merriman "Tunel 29. Miłość, szpiegostwo i zdrada: prawdziwa historia niezwykłej ucieczki pod Murem Berlińskim"

Tytuł: "Tunel 29. Miłość, szpiegostwo i zdrada: prawdziwa historia niezwykłej ucieczki pod Murem Berlińskim"

Autor: Helena Merriman

Wydawnictwo: Insignis

Ilość stron: 456

Data wydania: 12-04-2025

Moja ocena: 8/10

Helena Merriman w swoim reportażu opowiada fascynującą, a zarazem poruszającą historię jednej z najbardziej brawurowych ucieczek z Berlina Wschodniego. W centrum akcji znajduje się grupa młodych ludzi, którzy w 1961 roku postanowili wykopać tunel pod świeżo zbudowanym Murem Berlińskim, by umożliwić ucieczkę bliskim oraz innym osobom pragnącym wolności.

Mur Berliński, wzniesiony przez władze NRD (Niemieckiej Republiki Demokratycznej) pod przywództwem Waltera Ulbrichta i jego Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec, stał się symbolem zimnowojennego podziału Europy. Miał on na celu powstrzymanie masowej ucieczki obywateli NRD na Zachód. Zjawisko to zagrażało funkcjonowaniu państwa socjalistycznego. Mur przeciął nie tylko miasto, ale i rodziny, rozdzielił kochanków, małżeństwa, dzieci i rodziców.

Reportaż Heleny Merriman oparty jest na skrupulatnym researchu: setkach godzin rozmów z uczestnikami wydarzeń oraz analizie dokumentów z epoki, w tym akt Stasi. Autorka nie tylko relacjonuje samą budowę tunelu, ale także szczegółowo przedstawia kontekst polityczny i społeczny tamtego czasu, zarówno po stronie Wschodu, jak i Zachodu. Dowiadujemy się, że w Niemczech Zachodnich roiło się od szpiegów z NRD, a Stasi rekrutowało swoich agentów, często przy pomocy szantażu, również spośród byłych nazistów.

Amerykańska telewizja NBC sfinansowała budowę tunelu w zamian za prawo do nakręcenia filmu dokumentalnego. Dla Reuvena Franka, producenta telewizyjnego, była to ogromna szansa, ale i ryzyko - zarówno logistyczne, jak i etyczne, bo chodziło o życie ludzi.

Helena Merriman przybliża sylwetki zarówno uciekinierów, jak i osób ich wspierających oraz tych, którzy ich zdradzali. Przeżywamy ich emocje, widzimy lęki, determinację, a także ogromne poświęcenie. Budowniczy tunelu mierzyli się z ogromnymi trudnościami: wodą zalewającą przekop, niedoborem tlenu, fizycznym wyczerpaniem i koniecznością zachowania absolutnej tajemnicy. Każdy błąd mógł kosztować ich życie lub wolność.

Autorka nie unika również trudnych tematów: opisuje łapanki i brutalne przesłuchania prowadzone przez Stasi, aresztowania matek z dziećmi, życie w cieniu podejrzeń. Pokazuje, że wolność nie zawsze oznacza szczęśliwe zakończenie: wielu uciekinierów po drugiej stronie muru musiało się zmierzyć z rozczarowaniem życiem na wolności, bezrobociem, a nawet rozpadem związków.

Książkę zamyka część ukazująca dalsze losy bohaterów, uzupełniona o fotografie. To ważna, rzetelna lektura dla wszystkich, których interesuje okres zimnej wojny, mechanizmy działania państw totalitarnych i historie ludzi gotowych zaryzykować wszystko, by odzyskać wolność.