Międzyczas: dr Dorota N. Komar "Oszukaj genetyczne przeznaczenie. Co robić, by rzadziej chorować i dłużej żyć?". Recenzja przedpremierowa.

Tytuł: "Oszukaj genetyczne przeznaczenie. Co robić, by rzadziej chorować i dłużej żyć?"

Autor: dr Dorota N. Komar

Wydawnictwo: Otwarte

Ilość stron: 328

Data premiery: 27-08-2025

Moja ocena: 9/10

To oczywiste, że czynniki środowiskowe wpływają na ekspresję genów, modulując proces transkrypcji poprzez metylację DNA, regulację przez RNA i acetylację histonów, wprowadzając subtelne zmiany w architekturze naszego genomu. Tak zaczęłam, by oddać styl autorki.

W tekście wyraźnie czuć jej zafascynowanie epigenetyką i możliwościami, jakie ta dziedzina nauki niesie. Jak sama pisze to nasza nadzieja na zdrowszą przyszłość. Z drugiej jednak strony czytanie tej książki przypomina słuchanie naukowca tak pochłoniętego swoją ukochaną dziedziną, że zapomina, iż nie wszyscy znamy specjalistyczną terminologię. Owszem, trudniejsze pojęcia są wyjaśnione na początku, a na końcu znajduje się przydatny słowniczek (do którego często zaglądałam),ale lektura i tak bywa wymagająca.

Temat epigenetyki jest jednak na tyle fascynujący, że warto się z nim zmierzyć. W dużym skrócie to nauka o tym, jak nasze geny zmieniają się pod wpływem codziennych nawyków, zarówno naszych, jak i naszych przodków. Przykład? Palenie papierosów przez ojców w okresie dojrzewania może mieć wpływ na zdrowie ich przyszłych dzieci, i to nawet kilkadziesiąt lat później. Przerażająca myśl, prawda? Tego akurat nie da się cofnąć. Ale na wiele innych czynników jak dieta, aktywność fizyczna, kontakty społeczne, picie odpowiedniej ilości wody czy unikanie używek mamy bezpośredni wpływ.

Stary żart mówi, że jeśli będziesz zdrowo się odżywiać, nie palić i unikać alkoholu, pożyjesz dłużej… o trzy tygodnie. Cóż, epigenetyka nie obiecuje nam w ogóle dłuższego życia, ale dłuższe życie w zdrowiu. A to ogromna różnica szczególnie w świecie, w którym społeczeństwo się starzeje, a ostatnia dekada życia wielu osób mija w przewlekłej chorobie.

Nie mamy wpływu na głód w dzieciństwie naszych rodziców, na jakość powietrza czy na to, w jakiej rodzinie się urodziliśmy a wszystko to kształtuje nasze geny. Na szczęście część takich zmian można odwrócić. Autorka podaje konkretne wskazówki: unikanie substancji chemicznych zaburzających układ hormonalny (plastikowe opakowania, nadmiar kosmetyków, tania odzież z masowej produkcji),bliskość natury, która działa kojąco na zmysły, umiarkowana aktywność fizyczna, najlepiej 5 razy w tygodniu przez 30 minut, a także odpowiednia dieta. Szczególnie poleca dietę śródziemnomorską i podkreśla rolę dbania o mikrobiotę jelitową, nasz „drugi mózg”.

Pewne kwestie, jak np. podejście do warzyw strączkowych, były w książce niejednoznaczne: raz przedstawiane były jako zdrowe, innym razem jako produkty, których lepiej unikać. Mimo to poradnik daje do zrozumienia, że odpowiedzialnymi wyborami naprawdę możemy spowolnić proces starzenia się komórek, a nawet częściowo go odwrócić.

Starości nie unikniemy i lepiej jej dożyć niż nie, ale możemy sprawić, że będzie mniej dokuczliwa. W epigenetyce nasza nadzieja.

Polecam osobom cierpliwym i ciekawym świata, bo to wymagająca, ale wartościowa lektura.