Międzyczas: Mirosław Tomaszewski "Wilk wyjeżdża"

Tytuł: "Wilk wyjeżdża"

Wydawnictwo: Lava

Ilość stron: 426

Data wydania: 15-09-2025

Moja ocena: 6/10

"Wilk wyjeżdża" Mirosława Tomaszewskiego to prequel wydanej wcześniej powieści "Powrót Wilka". Tytułowy Wilk, czyli Andrzej, mieszkaniec Trójmiasta, dołącza do grupy młodych ludzi remontujących jacht typu opal. Jest wśród nich jedyną osobą z patentem sternika, a wspólna praca staje się początkiem serii mniej lub bardziej udanych wspólnych inicjatyw.

Akcja toczy się w Polsce lat 80., a narracja prowadzona jest naprzemiennie przez członków załogi, ich rodziców oraz agenta SB śledzącego grupę. Magda, Anka i Dżimi, zbuntowani młodzi ludzie, próbują zmieniać świat na swoją miarę. Najpierw tworzą podziemną gazetkę „Załoga”, potem podejmują próby prowadzenia audycji radiowych, a nawet wejścia na antenę telewizji czy rozrzucania ulotek z wysokości. Żadne z tych działań nie okazuje się jednak szczególnie skuteczne: gazetka nie zdobywa popularności, a ich entuzjazm zderza się z brakiem doświadczenia i realiami systemu.

W tle rodzą się pierwsze miłości i zazdrości. Magda ma dwóch adoratorów, co budzi niepokój bogobojnej Anki. Ona sama woli muzykę klasyczną i grę na skrzypcach, podczas gdy Dżimi zachwyca się Hendrixem.

Tomaszewski bardzo dobrze oddaje klimat powojennej Polski: wszechobecne kombinatorstwo, nieufność i konieczność ukrywania prawdziwych zamiarów, bo nigdy nie wiadomo, kto okaże się tajnym współpracownikiem. Autor umiejętnie wplata też w fabułę ważne wydarzenia historyczne, takie jak zamach na Jana Pawła II, przyznanie Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla czy wizyta Czesława Miłosza w Gdańsku.

Załoga Wilka mimo ogromnego zapału nie ma większych umiejętności, przez co ich plany raz po raz spalają na panewce. Nawet SB traktuje ich działania z pewną pobłażliwością, choć pilnie gromadzi informacje. Wszystko prowadzi do kulminacyjnego momentu, jakim jest tytułowy wyjazd Wilka.

Doceniam szczegółowe odtworzenie realiów obyczajowych i politycznych PRL, jednak nie udało mi się emocjonalnie związać z bohaterami. Mam wrażenie, że ich losy przesiąknięte są rezygnacją, co zapewne oddaje ducha tamtych czasów. Urodziłam się w 1979 roku, więc wydarzenia z lat 1981–1986 pamiętam jedynie z perspektywy przedszkolaka; późniejsze kojarzę lepiej. Być może dlatego patrzyłam na tę młodzieżową buntowniczość z pewnym dystansem. Żadna z postaci nie zdobyła mojego serca, a moja imienniczka wręcz działała mi na nerwy.

Książkę polecam przede wszystkim osobom zainteresowanym realiami głębokiego PRL, jego atmosferą, codziennością i ograniczeniami tamtego systemu, a niekoniecznie szukającym mocnych wrażeń czy dynamicznej akcji.

Styl powieści wpisuje się w ramy współczesnej literatury pięknej, łącząc realistyczne oddanie epoki z naciskiem na opis psychologii bohaterów. Tomaszewski prowadzi narrację w trzeciej osobie, dzięki czemu może swobodnie ukazywać wydarzenia z perspektywy różnych postaci. Ten sposób opowiadania pozwala mu płynnie przechodzić między wątkami i odsłaniać przed czytelnikiem coraz to nowe warstwy motywacji i emocji.

Proza autora cechuje się dużą szczegółowością. Starannie opisuje zarówno przestrzeń, w której poruszają się bohaterowie, jak i ich wygląd oraz zachowania. Realistyczne detale tworzą gęsty, wiarygodny obraz rzeczywistości lat 80., wzmacniając poczucie zanurzenia w epoce. Język powieści bywa potoczny i mocno osadzony w kontekście kulturowym PRL, autor korzysta ze zwrotów charakterystycznych dla tamtych czasów i środowisk, co dodaje narracji autentyczności i naturalności.

Opisowość służy przede wszystkim budowaniu portretów psychologicznych. Tomaszewski nie ocenia swoich bohaterów wprost, lecz pozwala czytelnikowi samodzielnie odczytać ich słabości, ambicje, lęki i pragnienia. W tekście wyczuwalna jest również delikatna ironia, szczególnie w sposobie przedstawiania młodzieńczych zrywów czy artystycznych ambicji bohaterów.

Całość tworzy realistyczną, bogatą w detale narrację trzecioosobową, charakterystyczną dla współczesnej prozy literackiej skoncentrowanej na analizie środowiska i wnikliwym przedstawieniu postaci oraz ich miejsca w świecie.